Vriendendag 24 september 2022

We hebben op zaterdag 2 april 2022 op dezelfde plek een nieuwe broeihoop gemaakt. Samen met leden van de onderhouds- en beheergroep van het fort is de ‘kraamkamer’ voor nieuwe ringslangeieren aangelegd. Rondom een kern van paardenmest is met stokken en takken en ongeveer 25 kruiwagens strooisel en ander plantaardig materiaal (vooral oude bladeren) een hoop van ca. 2 meter hoogte gemaakt. De mest zorgt ervoor dat de inhoud van de hoop inderdaad gaat rotten en omdat daarmee de temperatuur gaat stijgen noemen we dat broeien. De temperatuur loopt inwendig ongeveer op tot ca. 30 °C: precies de temperatuur die gunstig is voor de ontwikkeling van de ringslangeieren. De hoop is als een ‘wigwam’ opgebouwd met behulp van allerlei stokken en takken, die uit de hoop steken: zij vormen de toegangspunten voor de vrouwtjes ringslangen, die langs deze takken naar binnen kunnen kruipen om in de hoop hun eieren af te zetten. Over een paar weken komen de eieren uit en kruipen de jonge slangetjes uit hun ei. Later in het jaar halen we de broeihoop uit elkaar en kunnen we aan de hand van het aantal aangetroffen oude eischalen bepalen hoeveel slangetjes de broeihoop heeft opgeleverd deze zomer.Naast de broeihoop bij Flankbatterij 6 hebben we een tweede broeihoop vlakbij het Reduit (het kleine fort) gebouwd. Ook deze broeihoop ligt dicht bij het water.
De Vrienden zijn bij de aanleg begeleid door Peter van Wieringen, die in Houten en omgeving al jarenlang succesvol broeihopen aanlegt en beheert. De ringslangbroeihopen zijn aangemeld bij RAVON, die de ringslangbroeihopen in Nederland coördineert. De Vrienden van Fort bij Rijnauwen zijn nu een officiële werkgroep!

Schoolrondleidingen Fort bij Rijnauwen

In mei en april van 2022 hebben alle scholen in de gemeente Bunnik de gelegenheid gekregen om met leerlingen een bezoek te brengen aan het fort bij Rijnauwen. Maar liefst 19 klassen zijn langsgekomen. Het bezoek was onderdeel van het lesprogramma Nieuwe Hollandse Waterlinie wat door Kunstcentraal in samenwerking met Landschaperfgoed Utrecht ontwikkeld is. De Vrienden van Rijnauwen hebben samen met Staatsbosbeheer de praktische organisatie op zich genomen aangezien er heel wat gidsen nodig waren om dit te begeleiden. Naast reguliere gidsen heeft een oproep in de media maar liefst 15 extra gidsen opgeleverd. Hierdoor kon gelopen worden met minimaal dubbele bezetting wat enorm bijdroeg aan de beleving van de kinderen en hun begeleiders. De verborgen schatten, de omgeving en het verhaal droegen bij aan een onvergetelijke belevenis. Een deel van de nieuwe gidsen heeft na afloop aangegeven vaker rondleidingen te willen geven op het fort wat wij natuurlijk geweldig vinden!

Ontwikkelingen op het fort

Ontheffing bestemmingsplan
Er circuleerden al langere tijd ideeën over een uitbreiding van het (commercieel) gebruik van het fort, bijvoorbeeld door ruimten te verhuren voor vergaderingen en kleinschalige bijeenkomsten. Afgelopen najaar is een ontheffing van het bestemmingsplan door de gemeente Bunnik gepubliceerd. Het bestuur van de Vrienden heeft hierop gereageerd met een instemmingsreactie, wat vervolgens tot overleg heeft geleid met de gemeente Bunnik en Staatsbosbeheer. De ontheffing geldt voor het mogelijk maken van Flankbatterij IV voor het verhuren van ruimten voor workshops en vergaderingen en voor het omzetten van het Wachtgebouw voor een nieuwe ontvangstruimte voor de nieuwe expedities (rondleidingen nieuwe stijl). Het plan omvat ook enige uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen, maar die zijn uitdrukkelijk niet bedoeld voor bezoekers.
Bepalingen door gemeente Bunnik
Op grond van het overleg heeft de gemeente nu in de vergunning bepaald, dat er een goede monitoring van de eventuele effecten op de natuurwaarden van het fort moet komen. Die bepaling luidt: “Vervolgens voert Staatsbosbeheer éénmaal per jaar een evaluatie uit naar de effecten van de plaatsgevonden activiteiten op de natuurwaarden en deelt deze informatie met de gemeente. Staatsbosbeheer treft alle noodzakelijke maatregelen om schade aan de natuurwaarden te voorkomen.” En: “Staatsbosbeheer laat voorafgaand aan de ingebruikname van het fort voor de nieuwe functies en activiteiten een nulmeting verrichten naar alle bestaande natuurwaarden op het fort.” Verder laat de gemeente weten “dat het fort in het geheel niet bereikbaar is voor autoverkeer van bezoekers, en dat Staatsbosbeheer dit in al haar schriftelijke en mondelinge uitingen over op het fort plaatsvindende activiteiten moet communiceren.”
Monitoring biodiversiteit
Het bestuur van de Vrienden is verheugd met deze aandacht voor de natuur op het fort. Staatsbosbeheer onderschrijft de natuurwaarden van het fort en heeft Fort bij Rijnauwen altijd gepresenteerd als natuurfort. Het fort is (net zoals alle andere forten in Utrecht) prominent opgenomen in het Nationaal Natuur Netwerk.
Medio april heeft Staatsbosbeheer gesproken met het bestuur van de Vrienden over de verleende ontheffing en op welke wijze de bepaling over natuurwaarden kan worden ingevuld. Alle aanwezigen ondersteunen de gezamenlijke ambitie de natuur op het fort te versterken. Belangrijk instrument hiervoor is om de soortenrijkdom (of biodiversiteit) van het fort in kaart te brengen. Met deze gegevens kan het fort optimaal worden beheerd. Staatsbosbeheer heeft de afgelopen jaren al veel basisgegevens verzameld en inventarisaties laten uitvoeren. Ook de Vrienden zijn betrokken bij dit onderzoek.
Een conclusie van het overleg is dat het bestuur van de Vrienden de monitoring van de biodiversiteit op het fort gaat ondersteunen. Na de zomervakantie komt daar een vervolg op. In de volgende nieuwsbrief komen we terug op nieuwe ontwikkelingen.

Beste Vrienden, willen jullie je bijdrage van een tientje voor 2022 weer overmaken? Dit kan het makkelijkst via de doneerpagina in de site van de Vrienden of per overboeking op rekening NL58RABO0300982348 ten name van de Stichting Vrienden van Fort bij Rijnauwen.

Hartelijk dank namens het grootste en groenste fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie!