Fortbibliotheek in het vernieuwde Fortwachtershuis

Wie het Fort bij Rijnauwen bezoekt, ziet links bij de ingang het karakteristieke fortwachtershuis staan. Dit is het oudste gebouw van het hele fortcomplex. Tijdens de bouw diende het als ‘directiekeet’ voor de ingenieurs die toezicht hielden op de werkzaamheden. Toen het fort eenmaal voltooid was, nam de fortwachter er zijn intrek.

In 2025 is het huisje grondig opgeknapt. Sindsdien herbergt het een bijzondere verzameling boeken over Fort bij Rijnauwen en de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Een schat aan kennis

Dirk de Groot uit Bunnik is gids en fortvrijwilliger van het eerste uur. Door de jaren heen heeft hij een indrukwekkend archief opgebouwd: meer dan 100.000 foto’s, kaarten, militaire documenten en andere historische stukken. Hij speurt actief naar informatie, deelt zijn vondsten online en krijgt inmiddels ook regelmatig materiaal aangeboden, bijvoorbeeld uit nalatenschappen.

Een van de recente aanwinsten is een register van maar liefst 350 pagina’s, waarin alles rondom de bouw, vergunningen en aanbestedingen van het fort nauwkeurig is vastgelegd. Daarnaast heeft Dirk honderden boeken verzameld over de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Het fortwachtershuis: standaardmodel met iets extra’s

Volgens Dirk is het huis gebouwd volgens een standaardmodel van Defensie. Vergelijkbare woningen staan bij de inundatiesluizen in Odijk en Cothen. Wat Rijnauwen bijzonder maakt, is dat dit huis groter is: er was een extra kamer voor de inspecteurs die tijdelijk op het fort verbleven om militaire werken in de omgeving te controleren.

De fortwachter zelf had een comfortabele positie. Zijn functie – een officiële militaire rang – werd vaak toegekend als eerbetoon aan verdienstelijke militairen. Hij mocht in het huis wonen, hout verzamelen op het terrein, vissen in de fortgracht én – als bonus – de opbrengst van de beerput gebruiken voor zijn moestuin, die rechts voor het huis lag.

Een bibliotheek voor iedereen

Dirk wil zijn kennis graag delen, vooral om gidsen van het fort te helpen hun verhalen te verdiepen. Daarom heeft hij zijn boekencollectie beschikbaar gesteld. Samen met de boeken, verzameld voor en door  de vrijwilligers van het Fort bij Rijnauwen hebben ze nu een vaste plek gekregen in het voormalige woonvertrek van de fortwachter en zijn gezin. Sinds de renovatie door Staatsbosbeheer is deze ruimte ingericht als vergaderruimte. De kamer is te huur voor bijeenkomsten. Ook het bestuur van de Vrienden houdt hier zijn bestuursvergaderingen.

De digitale documenten die Dirk de Groot verzameld heeft zijn te vinden op Facebook:

Bibliotheek van de Nieuwe Hollandse Waterlinie

https://www.facebook.com/groups/605765959091426

Encyclopedie van het Fort bij Rijnauwen

https://www.facebook.com/groups/483843794270908

Waterlinie-info

https://www.facebook.com/groups/1165454880684959  

Tekst: Judith Marcellis
Foto’s: Cees de Jong